Sublimasyon baskı nedir? Nasıl yapılır? Neler basılır?

Sublime yada Sublimasyon baskı, bir termal transfer baskı tekniğidir. Görüntü, resim,logo tasarım gibi görsel unsurların çeşitli malzemelerin üzerine aktarılarak basılmasını amaçlar. Yaygın kullanımı, bir kağıt üzerine ters (mirror) basılmış görüntüyü nesnenin (metal, kumaş gibi) ısı ve basınç yardımıyla transfer etmektir. (süblimleşme katı halden direkt gaz haline geçmeyi ifade eder) Plastik kart yazıcılar ve bazı fotoğraf yazıcıları da ribbon kullanarak bu teknikten faydalanır.

Sublimasyon baskı bilgi sahibi olunca kolay, bilmiyorsanız sizi yaptığınız işten soğutacak kadar zor bir işlem dizisidir. Şanslısınız ki bu yazıyı okuyunca işinizi profosyonel baskı merkezlerinin yaptığı işler kalitesinde yapabilecek kadar bilgiye sahip olacaksınız.

Sublimasyon baskı adımları:

• Görselinizin bilgisayarınızda boyut ve renk ayarları yapılır. Baskı öncesi ters (mirror) çevrilir. (cama baskı gibi bazı özel durumlarda gerekmeyebilir)
• RIP gönderimi sağlanır. (RIP profosyonel baskılarda renk yönetimi için gerekebilir) Sizin ihtiyacınız olmayabilir.
• Baskı işlemi printer tarafından süblime için özel kağıda yapılır.
• Kağıdın kuruması sağlanır. Çoğu kez baskı yavaş olacağından baskı bitene kadar zaten kurumuş olur. Vaktiniz ve yeriniz müsait ise ideal kuruma oda sıcaklığında bekleyerek sağlanır.
• Esas baskıyı yapmak istediğimiz medya (örneğin metal, kumaş vesaire)  prese yerleştirilir. Medyanın üzerine baskılı kağıt yerleştirilir. (özel durumlarda bu sıra değişebilir.)
• Pres zaten sıcaktır. Kapatılır. Pres bir süre ısı ile kağıttaki boya pigmentlerinin buharlaşarak medyamıza transferini sağlar.
• Süre sonunda pres açıldığında kağıttaki görselin medyamıza aktarımı sağlanmış olur.

Neler Basılır?

Sublimasyon transfer baskı tekniğinde boya polimerlere tutunmaya eğilimlidir. Yani saten , polyester bir kumaşa kolayca baskı yapabilirsiniz ancak metal öyle değildir. Direkt bir metale baskı denerseniz muhtemelen sonuçtan hiç memnun kalmayacaksınız. Ama üzülmeyin tedarikçileriniz çoğu kez bu sorunu sizin için çözerler. Kullanacağınız malzemeyi süblime baskıya uygun hale getirmek için özel yüzey geliştirmeleri uygulanmış sublimasyona uygun ürünleri sizin için temin ederler.

Kupa Bardak, Maske, Sihirli Kupa, Yaka kartı, Yastık kılıfı, Etiketler, Kart askı ipleri, Metaller, Camlar, Saten Kumaş, HDF Ürünler, Puzzle Mukavva, Puzzle Ahşap, T Shırt, Şapka, Magnet ve benzeri birçok ürüne kolayca süblime transfer baskı yapabilirsiniz.

Baskı için hangi ekipmanlara ihtiyaç var?

Yukarıda da bahsettiğimiz üzere sublimasyon baskı bir transfer baskı tekniğidir. Öyle ise proses tek bir PRİNT tuşuna basmaktan ibaret değil. Sırası ile bunlardan bahsedelim sonrasında her birinin birbiri ile ilişki ve uyumuna değineceğiz.

Transfer presi ya da kalender

Sublimasyonu sublimasyon yapan ama en basit görülen ekipmanınız olacak transfer presi. Çok değişik ebatlarda plaka, düz transfer presleri vardır. Hatta rulo transfer baskı için kalender adı verilen silindirlerden oluşan donanımlarda vardır.

Ortak özellikleri basınç, sıcaklık ve süre kontrollerinin olmasıdır. Bu üç değişken ile mükemmel transfer baskılar yapabileceksiniz. Hangi transfer presini seçerseniz seçin başarınız cihazın bu üç değeri ne kadar iyi yönettiğinden ibaret olacak.

Transfer presiniz basınç kontrolünü ya basit bir mekanik sıkıştırma ile, hidrolik ile ya da hava pinomatik yardımı ile yapacaktır. Hava ya da hidrolik kullanımı size daha hassas kontrol sağlayabilir.

Transfer presinizin ısı kontrolü. Bu çok kolay bir termostat kontrolü gibi görülsede bazı işlerde başınızı çok ağrıtabilir. Özellikle büyük ebat çalışırken tüm baskı yüzeyinde kusursuz ısı dağılımı çok önemlidir. Büyük bir alanda birkaç derecelik farklar baskıda da aynı görselin farklı yerlerinde birkaç ton farkı gibi hiç istemediğiniz sonuçlara neden olabilir. Bunun temel nedeni; sıcak alan boyanın tamamını transfer etmişken soğuk alan henüz boyanın tamamını transfer etmemiş olacaktır.

Trasfer presinin zaman kontrolü: Bu tüm preslerde vardır genellikle saniye cinsinden belirlersiniz. Yapacağınız baskının görsel renk yoğunluğuna, mürekkeplerinize, kağıda baskı sırasında yazıcıdan kağıda basarken seçtiğiniz boya yoğunluğuna, Kağıt özelliklerinize, üzerine transfer baskı yapmaya çalıştığınız medyaya (taş, metal, kumaş gibi) göre değişiklik gösterir. En iyi sonucu almak için öncelikle mürekkep ve kağıt tedarikçinizin referans değerlerini isteyin. Bu referans değerler ile bir referans numunesi yaptıktan sonra bir alt bir üst değerde yeni numuneler yapın.

Mesela referans değeri 220 derece 55 saniye ise bu değerde bir referans numunesi yapın. Sonra 220 derece, 63 saniye ile süreyi uzatıp bir tane deneyin. Sonra 220 derece 48 saniye ile kısaltarak 3. Denemenizi yapın. Üçünü kıyaslayın sonrasında en beğendiğiniz ve ona en yakın arasında değerler seçerek birkaç deneme daha yapın.

Muhtemelen en güzel ayarları buldunuz sizin için yeni referans değerleriniz bunlar. Harika işler üretmeye hazırsınız demektir. Bu denemeleri ısı ve basınç içinde yaparsnız işte sizde artık bir profosyonelle kafa kafaya yarışabileceğiniz işler çıkarmaya hazırsınız artık.

Pres konusunun hakkını verin. İşinize en uygun slikon destek pedi seçimi, teflon kullanımı gibi bazı detaylar vardır. Bu materyaller daha iyi ısı dağılımı ve  basınç kontrolü için çok önemli olabilir. Bu konuda pres seçiminiz sırasında tedarikçinizden mutlaka destek isteyin. Özellikle büyük ebat çalışacaksanız bu detaylar çok can alıcı olacaktır. Örnek bir düz pres baskı talimatı için linke göz atabilirsiniz.

Sublimasyon yazıcı (printer)

Aslında ofset gibi yöntemler ile de sublimasyon baskı yapılabilir ama işiniz bu boyutta ise size zaten ekipman satıcılarının uzmanları gerekli desteği verecektir. O yüzden burada dijital inkjet yazıcılara değineceğiz. Sıradan bir inkjet yazıcı kullanmak bazen mümkündür. Ancak bu konuda kendini kanıtlamış pazarda kabul görmüş modelleri tercih etmekte fayda var. Unutmayın bunlar tercih edilmeden önce pek çok kişinin canı yandı. Size tavsiyem bu konuda risk almayın. Ya direkt Sublimasyon uyumlu bir yazıcı kullanın yada uzun zamandır modifiye edilip süblime mürekkepler ile uyumlu bir yazıcı kullanın. Epson markasında biz birçok olumlu deneyim yaşadık.

Bu yazıcılar değişik hız, görüntü kalitesi, medya boyutu ve formu için çözümler sunar. Örneğin boyut açısından A4, A3 gibi ebatlar yada continuous (sürekli) rulo şeklinde kağıda basabilirler. Yani tabaka ya da rulo baskılar yapabilirsiniz. Rulo baskı yapan cihazlarda kağıdı transfere sürekli alabileceğiniz gibi kesip tabaka olarakta transfer yapabilirsiniz. Yazıcı şeçiminde 4 renk, 6 renk gibi bazı terimler duyacaksınız. Bu konuda detaya girmeyeceğim şöyle bilin 4 renk ile harika baskılar yapabilirsiniz. 6 ve 8 renklerde renk konusunda çök özel durumlar ile baş etmeniz gerekir ise size daha iyi destek sunar.

Örneğin 4 renk ile XXX markası  logosundaki mavi konusunda çok titiz. Siz ilk denemenizde %94 tutturdunuz hayır olmaz dedi. 4 renk yazıcınız ile birkaç deneme daha yaptınız ve en çok %96 yaklaştınız. Yine hayır dedi ve işi kaybetme riskinden korkuyorsunuz. 6 renkli bir cihaz ile muhtemelen biraz uğraşır iseniz %98 tutturabilir ve müşterinizi ikna etme şansınızı biraz daha arttırabilirsiniz. Bu kadar hassasiyete ihtiyacınız olup olmadığına iş modelinize göre siz karar verin.

Süblimasyon mürekkebi (Sublime ink)

Kesinlikle yazıcınızın kullandığı baskı kafası ile uyumlu olmalıdır. Bildiğiniz mürekkepleri unutun bu genellikle su bazlı ve baskı sırasında özel bir kağıda geçici olarak tutunabilecek yapıdadır. Esas olayı yüksek ısıda buharlaşıp polyester, naylon benzeri malzemeye başarılı bir şekilde pigment seviyesinde birleşmesidir. İyi haber elinize dökülürse muhtemelen su ile yıkayınca çıkacak kadar şanslı olabilirsiniz. Boyadaki amaç yazıcı ile kağıda yapılan baskıyı başarılı bir şekilde nesnemizin üzerine transfer etmektir. Temelde 4 renk CMYK olacaktır. 6 renkte ya da 8 renkte LigtCyan yani LC, LM gibi ek renkler içerebilir.

Süblimasyon kağıdı

Bu kağıdı pazarda A4, A3 tabaka, ya da rulo gibi formlarda bulabilirsiniz. İşinize ve yazıcınıza uygun olanını seçebilirsiniz. Toptan kağıt almadan önce yapacağınız işler var. Doğru kağıdı bulduğunuzdan emin olmanız lazım. Örneğin kağıdın belli bir ısıda belli bir sürede ne kadar mürekkebinizi buharlaştıracağı (transfer baskı yapacağı) farklılık gösterebilir. Kalınlığı işinize etki edebilir.

Örneğin Koyu zeminli bir işinizi basarken kalın bir kağıtta iyi sonuç alırken, zemin rengi olmayan bir görselinizi basarken ince bir kağıtta daha iyi sonuçlar aldığınızı fark edebilirsiniz. Burada kağıt için mürekkep tedarikçinize, yazıcı tedarikçinize kağıt tavsiyelerini sorup numuneler alıp mümkün olduğunca bol deneme yapmanız sizi mükemmel sonuçlara yaklaştırır.

RIP yazılımları ve kalibrasyon

En iyi ve en uyumlu ekipmanları da kullansanız bazen istediğiniz kalitede sonuçlar alamayabilirsiniz. Bir türlü o canlı ve gerçek renklere ulaşamazsınız. O zaman size yardımcı olabilecek renk yönetimi araçları olacaktır. Bu yazıda detay vermeyeceğim ama RIP yazılımları ve kalibrasyon konusuna göz atmanız gerekebilir.

En kısa kaynak ise yazıcıyı aldığınız yer olabilir. Ama para vermeden önce yinede araştırın. Bu yazı konu hakkında fikir vermek için hazırlanmıştır. İçeriğin yanlış veya eksik bilgiler içermesi mümkündür. Yazar ya da site içerikten dolayı sorumlu tutulamaz. İçeriğin geliştirilmesi veya düzeltilmesi konusunda site iletişim kanallarını kullanarak içeriğimize katkıda bulunabilirsiniz.